Fotonomie
Project Representatie van Miskramen in Visuele Cultuur
NIEUWS
Voor Witte Rook en Vrouwenmantel Art Research Group (Alumni St. Joost) schreef ik een artikel over Ik Mis.
Je kunt het hier online lezen.
In 2019 ben ik- als onfortuinlijke ervaringsdeskundige- begonnen aan Project Representatie van Miskramen in Visuele Cultuur (Project RMVC); een onderzoek naar visuele strategieën om het onderwerp van de impact van een miskraam te onderzoeken en verbeelden. Een hoogst individuele ervaring die tegelijkertijd door ongelofelijk veel vrouwen en ook heel vaak wordt beleefd. Maar een onderwerp dat door weinig fotografen en kunstenaars in de formele canon is vastgelegd of verbeeld. In 2021 maakte ik van het vervolg van dit project mijn afstudeerwerk dat bestond uit een expositie en een publicatie in eigen beheer: Ik Mis.
Met IK MIS hoop ik kijkers te kunnen verleiden een moment stil te staan bij dit weinig openlijk besproken onderwerp. En dat mijn gestelde fotografische gedachten bij dragen aan meer aandacht, herkenning en contemplatie. Het is mijn fotografische zoektocht maar ik hoop dat de vragen die ik stel en de antwoorden die ik probeer te formuleren kunnen bijdragen aan herkenning en contemplatie. En een mogelijkheid voor de ander om zich te verplaatsen in een weinig openlijk besproken onderwerp.
Het thema van Ik Mis formuleer ik als het zoeken naar visuele oplossingen om het proces van het verlies en het verdwijnen in tijd en ruimte te vangen. Het onderwerp is het onzichtbare ongeboren leven dat verdwijnt/ is verdwenen; 1 hartslag was opeens de laatste van het kleine leven maar wanneer en waar was ik en jij?
Het tastbaar maken van het ongrijpbare en onzichtbare moment van een miskraam (vroege miskraam, missed abortion, spontane abortus) en de impact die dit op je leven heeft.
In mijn werk verbeeld ik de zoektocht naar antwoorden, de onwetendheid over het proces dat je doormaakt en het vallen en opstaan tijdens het rouwproces. Voor mijn afstudeerwerk onderzocht ik de ervaring die door veel vrouwen wordt benoemd: Wanneer en waar het precies mis ging is meestal lastig te achterhalen; zwangerschapsverschijnselen kunnen zelfs na het overlijden van een foetus nog weken aanhouden zonder een teken dat er iets mis is.
In 2022 ben ik begonnen aan een nieuw hoofdstuk van Ik Mis waarmee ik op serene en poëtische manier de verhalen van lotgenoten wil verbeelden. Je leest er meer over op deze pagina van mijn website.
Project Representatie van Miskramen in Visuele Cultuur
Aanleiding en proces
Hoewel ik ervaringsdeskundige ben had ik aanvankelijk geen enkele drive om een project rondom dit onderwerp op te starten. Via een zijpad (actuele krantenberichten over het recht op zelfbeschikking van vrouwen, recht om geen kinderen te willen, dat in een aantal landen steeds meer onder politieke druk komt te staan[1]) kwam ik na een kort onderzoek tot de conclusie dat er in de kunstgeschiedenis veel werken te vinden zijn die het onderwerp zwangerschap en geboorte verbeelden en de vrouw als zwangere vrouw en als moeder tonen. Maar terwijl minimaal 1 op de 4 zwangerschappen eindigt in een miskraam (wanneer vroege miskramen worden meegeteld) en de maatschappelijke impact toch als enorm mag worden bezien, valt te stellen dat dit onderwerp marginaal vertegenwoordigd is in de kunstgeschiedenis.
Ook in moderne en hedendaagse beeldende kunst en fotografie ontbreekt het aan verbeelding van dit onderwerp; seks, zwangerschap, abortus … er is nog weinig taboe, maar het natuurlijke falen is vrijwel niet terug te vinden in canon. Doorzoeken van meerdere overzichtswerken en zelfs uitvoerig online onderzoek levert maar een handvol werken op. In de formele canon heb ik na Frida Kahlo geen werk kunnen vinden dat dit onderwerp toont.
[1] László Kövér, parlementsvoorzitter en partijgenoot van Orbán, ging tijdens de tweedaagse conferentie nog een stapje verder door te suggereren dat het krijgen van kinderen “geen privébeslissing is maar een publieke”. In het voormalig communistische Oost-Europa doen die woorden denken aan de Roemeense dictator Nicolae Ceausescu, in wiens ogen de baarmoeder het volk toebehoorde, niet de vrouw. Mensen zonder kinderen zijn “niet normaal”, ging Köver verder, en “staan aan de kant van de dood”. Uit De Morgen, 6 september 2019 Holtland
[2] ,, Losing a child means carrying an almost unbearable grief, experienced by many but talked about by few. In the pain of our loss, my husband and I discovered that in a room of 100 women, 10 to 20 of them will have suffered from miscarriage. Yet despite the staggering commonality of this pain, the conversation remains taboo, riddled with (unwarranted) shame, and perpetuating a cycle of solitary mourning.
Some have bravely shared their stories; they have opened the door, knowing that when one person speaks truth, it gives license for all of us to do the same. We have learned that when people ask how any of us are doing, and when they really listen to the answer, with an open heart and mind, the load of grief often becomes lighter — for all of us. In being invited to share our pain, together we take the first steps toward healing.’’
Markle, M. The Duchess of Sussex (2020, 25 november) Opinion, The losses we share. Geraadpleegd van New York Times.
[3] Nb in On Abortion ligt de focus op de gevolgend van het onthouden van het recht om een zwangerschap af te breken. Hoewel mijn onderzoek betrekking heeft op het spontaan eindigen van zwangerschappen heeft deze publicatie me doen inzien dat de relevantie van meer aandacht en begrip voor de nasleep van zowel spontane als opgewekte miskramen groot is.